Heb je je dat wel eens afgevraagd?
Heb je je wel eens afgevraagd wat het doel is van de zwarte rand met puntjes rondom een autoruit? Je ziet het vooral rond de voorruit, maar ook op de achterruit en bij sommige auto’s op de zijruiten.
Bij de voorruit valt het je vooral op achter de binnenspiegel, maar als je goed kijkt zie je het rondom de hele ruit.
Die rand, ook wel dot-matrix of frit genoemd, is niet alleen voor de sier op de ruit aangebracht, maar heeft juist een heel belangrijke functie.
Van vroeger tot vandaag
Vroeger waren autoruiten vlak, want de technieken om glas te buigen bestond toen nog niet. Dat vormen van ruiten kwam pas later, waarbij verhitting van het glas tot temperaturen van meer dan 700˚ Celsius nodig zijn.
Vorige eeuw gebruikte men een rubber manchet om een ruit in de carrosserie te kunnen plaatsen. De manchet vormde de afsluiting om regenwater buiten te houden en om er voor te zorgen dat het glas niet in direct contact kwam met het metaal van de auto en zou breken. Daarnaast kon het rubber het uitzetten van de materialen, die optreedt door hitte, opvangen.
De manchet werd om de ruit gelegd en de buitenrand van de manchet greep weer om het metaal van de carrosserie. Om de manchet goed strak op z’n plaats te houden moest er nog een pees in de manchet worden getrokken.
Vanaf de jaren ’50-’60 ging men over tot het verlijmen van autoruiten, waarvoor een zeer sterke lijm nodig was. Je wilt immers niet dat je voorruit zomaar van zijn plek waait tijdens het rijden. En die lijm moest er óók voor zorgen dat de verbinding waterdicht was. Je wilt wel droog zitten bij een forse regenbui als je op de autosnelweg rijdt. De kracht waarmee het water dan tegen de auto aanslaat zal ieder kiertje met gemak kunnen vinden.
Nu heeft men bij het vormen van de ruiten ontdekt dat met een zwarte keramische rand rondom het glas de warmte sneller wordt geabsorbeerd bij dan transparant glas. Ook speelt beeldvervorming mee. Door een overgang van de zwarte rand, de frit, met het dot-matrix uit te voeren geeft het een vloeiende overgang naar transparant glas en dat is minder storend voor de bestuurder.
Beschermende functie
De frit, de flinterdunne keramische zwarte rand rondom het glas is ruw en ondoorzichtig en dat heeft zo zijn voordelen:
- de lijm waarmee de ruit aan de carrosserie wordt gelijmd hecht beter aan de ruwere ceramische frit, dan aan het gladde glas, waardoor een meer betrouwbare lijmverbinding ontstaat. Die verbinding is nodig omdat er best wel wat krachten op de autoruit worden uitgeoefend tijdens het rijden.
- de ondoorzichtige frit beschermt de lijm tegen het effect van UV-stralen, die anders de lijm zouden kunnen aantasten. Als de lijm wordt aangetast kan het zijn hechtende werking verliezen, met alle gevolgen van dien.
- de ondoorzichtige frit, zorgt er meteen ook voor dat er geen lijm zichtbaar is, dus heeft daarmee een esthetische functie
- de dot-matrix, die de overgang vormt van de frit naar het transparante deel van het glas verbergt optische vervorming die ontstaat bij het onder hoge temperatuur vervormen van het glas. Die overgang vormt daarbij ook meteen een mooie overgang.
Jij, als bestuurder, kijkt dus dagelijks tegen die zwarte rand aan en als je in de binnenspiegel kijkt, dan zie je die rand ook rond de achterruit, want beide ruiten zijn gelijmd. Het zijn immers geen ruiten die geopend hoeven worden.
Kleinere ruiten in de portieren die ook niet open hoeven kunnen, zijn ook verlijmd, en ook daar zul je die frit aantreffen.
Enkel en gelaagd glas
Glas is kwetsbaar, voor warmte, voor steenslag, maar ook voor inbraak. Autoruiten moeten bij breuk de inzittenden zo min mogelijk verwondingen bezorgen. Daarom zijn ze gemaakt van gehard glas, dat bij breuk niet uiteenvalt in scherven, zoals een ruit thuis, maar in duizenden kleine brokjes. Stukjes glas die wel verwondingen kunnen veroorzaken, maar veel minder dan scherven dat doen.
Daarnaast is de voorruit gemaakt van meerdere lagen glas, waartussen een dunne laag kunststof is verwerkt. Dit wordt gelaagd glas genoemd en heeft als voordeel dat bij breuk niet meteen de hele ruit uiteenvalt, maar de brokjes aan de kunststof laag blijven kleven.
De overige ruiten zijn niet voorzien van die extra lagen, dus vallen wel direct uiteen bij breuk. Voor breuk is maar weinig nodig en kan, in geval van nood, met het bekende reddingshamertje eenvoudig de ruit worden ingeslagen. Al zijn er wel enkel zeer luxe auto’s waar meerdere ruiten voorzien kunnen zijn van gelaagd glas.
Zorg er bij zo’n noodsituatie voor dat je met dat hamertje een flinke tik geeft in één van de hoeken van de ruit. Je kunt dan snel door die ruit de auto verlaten.
Het proberen inslaan van een gelaagde ruit, zoals de voorruit, zal een vergeefse poging zijn. De kunststof laag vormt een stevige belemmering, dus bespaar je de moeite.
Conclusie
De zwarte rand rondom een autoruit heeft meer functies dan alleen een esthetische. Veiligheid is daarbij de belangrijkste functie. Het zorgen voor een goede hechting van de lijm en het beschermen van de lijm tegen UV-stralen.
