Rijinstructeur vs Rijopleider
Je wilt je rijbewijs gaan halen en daarom ben je op zoek naar een autorijschool.
De keuze is enorm, vooral als je in een dichtbevolkt gebied als de Randstad woont. Op de websites wordt je overspoeld met aanbiedingen en vaak lovende woorden van oud-cursisten. Cursisten, waarvan het overgrote deel misschien wel van zichzelf vindt een ervaringsdeskundige te zijn, maar nagenoeg geen vergelijking kan maken met andere rijscholen, omdat ze maar bij één rijschool hun rijlessen hebben gehad. Hun ervaringsdeskundigheid is dus zeer beperkt.
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: de eerste zin van dit artikel is eigenlijk al een hele foute zin. Het zou beter zijn “Je wilt je rijbewijs gaan halen” te veranderen in:
“Je wilt aan de rijopleiding gaan beginnen…”.
De vraag is namelijk “Wat precies wil je leren?” en waaróm zit je straks in die lesauto? Alleen maar om dat rijbewijs te halen, of wil je stiekem toch wel iets meer leren?
Wie wil je straks naast je hebben zitten?
Iedere docent die in het reguliere onderwijs werkzaam is heeft een meerjarige opleiding moeten volgen. Een leerkracht op de basisschool bijvoorbeeld heeft daarvoor in vier jaar de Pabo moeten doorlopen met de nodige stages. Voor een leerkracht in het vervolgonderwijs is dat weinig anders, waarbij veel aandacht wordt besteedt aan onderwijskunde en pedagogiek.
In de rijschoolwereld daarentegen kan tot nu toe nog steeds de bevoegdheidspas worden verkregen door zelfstudie en een stage, of door een cursus van een paar maanden. Een vooropleiding is niet vereist. Het praktische examen lijkt een wassen neus te zijn en er lijken maar minimale eisen te worden gesteld aan de examenkandidaten, terwijl ze vervolgens een enorm belangrijke taak zullen gaan vervullen in het vormen van veilige en verantwoorde automobilisten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het vakgebied overspoeld lijkt met leerkrachten van twijfelachtig niveau en minimale kennis van onderwijskunde en alles wat daarmee samenhangt. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er zoveel kandidaten een of meer herexamens moeten doen en er nog steeds zoveel verkeersongevallen plaatsvinden.
Daar waar de overheid toeziet op de prestaties van onderwijsinstellingen, zoals basisonderwijs en voortgezet onderwijs, slecht presterende scholen onder toezicht worden gesteld of zelfs (tijdelijk) worden gesloten, lijkt de controle op particuliere opleidingsinstituten, zoals in de rijschoolwereld te ontbreken. Men spreekt over de vrijheid van onderwijs, waarbij kwaliteit maar weinig van belang lijkt. Nog afgezien van het ontbrekende toezicht op de rijscholen zelf, zoals bedrijfsvoering en het fiscale deel.
De enige vorm van toezicht, als we dat toezicht mogen noemen, bestaat uit een aantal dagdelen verplichte bijscholing, zónder enige vorm van toetsing over dat wat men tijdens die bijscholing moet hebben geleerd. Men hoeft dus alleen maar fysiek aanwezig te zijn en kan dus achterovergeleund in slaap vallen, zonder dat dit enige gevolgen heeft.
Daarnaast wordt tijdens een vijfjaarlijkse praktijkbegeleiding, waarbij tijdens een praktijkles gecontroleerd of aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Hierbij wordt helemaal niet gekeken naar enig slagingspercentage voor de rijexamens en zal een goede acteur na afloop gegarandeerd zijn Oscar in ontvangst mogen nemen in de vorm van een verlenging van de bevoegdheidspas voor weer vijf jaren.
Het is maar dat je het wéét!
Je bent met deze informatie weer wat wijzer geworden, dus de vraag eerder gestelde vraag zullen we nu aanvullen:
Jij wilt dus gaan beginnen aan de rijopleiding, maar wie wil je straks naast je hebben zitten?
Je hebt al een deel van je huiswerk gedaan en een verlanglijstje gemaakt waarop je favoriete autorijscholen staan. Dat lijstje kan bestaan uit grotere rijscholen, maar ook uit éénmanszaken. Bij één van die rijscholen op dat lijstje werkt iemand die straks jouw autorijlessen zou kunnen gaan verzorgen. In de volksmond worden zij van oudsher rijinstructeur genoemd of zo je wilt rijinstructrice, wanneer het een vrouw betreft.
Bij een grotere rijschool kunnen zij werken als werknemer in loondienst of als freelancer, al dan niet met een eigen lesauto, waarbij zij (tegen een vergoeding) mogen gebruikmaken van de naam van die rijschool waarvoor zij rijden.
Je hebt ongetwijfeld ontdekt dat je via de Rijschoolzoeker van het CBR de prestaties van alle bij het CBR ingeschreven autorijscholen kunt checken. Het zijn de prestaties die worden weergegeven als het behaalde slagingspercentage op de eerste rijexamens over de afgelopen 4 kwartalen. Het zijn overigens cijfers getoond per autorijschool en niet per medewerker, tenzij het een eenmanszaak betreft, dan kun je zien hoe deze opleider presteert. Wellicht dat het CBR in de toekomst de cijfers per opleider zal gaan tonen op basis van een opleidersnummer.
Het slagingspercentage dat de Rijschoolzoeker toont, kun je vertalen naar een rapportcijfer op een schaal van 1 tot 10, zoals je dat op school ook gewend bent, waarbij je de cijfers met een waarde achter de komma nog mag afronden tot een heel getal. Je zult waarschijnlijk ook al hebben ontdekt dat dit rapportcijfer landelijk op een 5 uitkomt (52%), een cijfer dat wordt gescoord door meer dan de helft van de ruim 6600 rijscholen die ons land telt.
Voor het gemak nemen we nog even de rapportcijfers van 2021 erbij, waarbij je er vanuit mag gaan dat deze cijfers jaar in jaar uit redelijk stabiel zijn, dus áls er überhaupt veranderingen optreden, dan zijn dat veranderingen achter de komma.
Volgens het IBKI, de instantie die opleiders examineert en bevoegdheidspassen afgeeft, zijn er op dit moment (2024) ongeveer 15.000 mensen met een geldige bevoegdheidspas. Of en in hoeverre zij actief zijn is onbekend.
Ben jij inmiddels bezig met rijlessen? Controleer dan voor de zekerheid in de Bevoegdheidschecker of degene die naast jou zit een geldige bevoegdheidspas heeft en/of wanneer die bevoegdheid verloopt. Je kunt diegene overigens ook zelf vragen of je de bevoegdheidspas mag zien. Hij of zij hoort die altijd bij zich te hebben.
Nu, met nóg meer informatie in het achterhoofd, stellen wij jou nogmaals de vraag: “Wie wil je graag als degene die (vandaag of straks) naast jou plaatsneemt in de lesauto?”
Het onderscheid Rijinstructeur vs Rijopleider
Wij van TripleCheck maken, bij het beoordelen van degene die jij straks naast je krijgt, onderscheid tussen een Rijinstructeur en een Rijopleider.
Voor ons is een Rijinstructeur iemand die jou de basis van het autorijden bijbrengt.
Hij, of zij, geeft jou de instructies hoe met de auto om te gaan, zoals het bedienen van de pedalen, het schakelen en sturen, de snelheidsregeling en het op de weg houden van het voertuig. Daarnaast oefent hij of zij met jou de verkeersregels en doet dat uitsluitend in de examenomgeving, zodat jij gewend bent aan de omgeving waar je straks examen zult gaan doen en deze op je duimpje kent. Je oefent daar dagelijks op de examenroutes, zodat je alle mogelijke opties hebt gezien en alle instinkers kent.
Een Rijopleider gaat nog een flinke stap verder dan die basis die een Rijinstructeur jou aanleert.
Een Rijopleider bemoeit zich veel meer met de manier waarop jij omgaat met het andere verkeer op de weg en verlangt van jou een zekere empathie naar andere weggebruikers, vooral wanneer die moeite lijken te hebben met hun handelen of beslissingen.
Een Rijopleider verlangt van jou een hoger niveau van aangepast rijgedrag, zodat je andere weggebruikers niet tot last bent. Het zijn twee voorbeelden van sociaal rijgedrag.
Daarnaast traint een rijopleider jou meer in het zelfstandig oplossen, je eigen boontjes doppen, en in het opbouwen van inzicht in het verkeer en in het leren waarnemen van dátgene wat voor jouw en andermans veiligheid van belang is en uiteraard hoe jij met die informatie moet omgaan of had moeten omgaan.
Daar komt vooral ook besluitvaardig rijgedrag bij. Zelfredzaamheid in het verkeer is van groot belang om niet afhankelijk te hoeven zijn van de bereidwilligheid van anderen.
Ten slotte zal een gedreven rijopleider ook geneigd zijn jou dingen te leren waarover je niet direct zult worden bevraagd door een examinator of waarop je niet direct zult worden getoetst tijdens het rijexamen.
Voorbeelden van verschillen en overeenkomsten
Zomaar wat voorbeelden van de eigenschappen van een Rijinstructeur vs Rijopleider:
Rijinstructeur
Rijopleider
Verantwoordelijkheden bij rijinstructeur
Komt wel eens te laat zonder enige waarschuwing vooraf en zonder enige compensatie.
Meerijden door derden is niet gewenst.
Stelt geen hoge eisen aan jouw prestaties, zegt voortdurend dat je ‘het wel zult leren‘.
Heeft geen of weinig kennis van of over omgang met leerlingen met een beperking.
Houdt geen vorderingen bij, of zegt dit van iedere leerling ‘uit het hoofd‘ te weten.
Verantwoordelijkheden bij rijopleider
Kent zijn verantwoordelijkheid naar zijn leerling en diens eventuele sponsoren en houdt het aantal lessen zoveel mogelijk beperkt.
Nodigt ouder of sponsor uit tot het bijwonen van jouw rijles(sen).
Stelt hoge eisen (aan zijn eigen en) aan jouw prestaties omdat jij diezelfde eisen ook aan hem of haar stelt
Kan goed inspelen op leerlingen met een beperking en/of belemmering.
Houdt jouw vorderingen gestructureerd bij in een vorderingensysteem.
Laat jouw lestijd onveranderd, bij te laat komen door zijn of haar schuld, of compenseert de verloren tijd in de volgende les.
Bediening en beheersing bij rijinstructeur
Leert jou de bijzondere verrichtingen.
Leert jou de richtingaanwijzer te bedienen door handmatig aan of uit te zetten waar nodig of door de handige functie van automatisch enkele malen knipperen te gebruiken.
Bediening en beheersing bij rijopleider
Leert jou ook fileparkeren aan de linkerkant van de weg.
Leert jou ook de hellingproef achteruit.
Leert jou alle zintuigen gebruiken bij het uitvoeren van een bijzondere verrichting.
Leert jou de richtingaanwijzer te bedienen door hem aan te drukken met de vingers erbij, zolang als nodig waarna deze vanzelf terugkomt en uitgaat als je de vingers wegneemt.
Leert jou het gevaar van de functie van enkele malen knipperen en raadt gebruik ervan sterk af.
Kijkgedrag bij rijinstructeur
Vertelt jou overdreven in de spiegels te kijken, zodat de examinator kan zien dat jij in de spiegels kijkt. Hij vertelt jou dat je de binnen- en/of buitenspiegel bewust zo moet afstellen dat je overdreven met je hoofd moet bewegen om iets te kunnen zien.
Leert jou 1, 2, 3, tellen bij het kijken en zegt daarbij dat je één seconde (éénentwintig) in een spiegel of dode hoek moet kijken, zodat je lang genoeg kijkt.
Zegt tegen jou dat je beter moet kijken en/of verder vooruit moet kijken zonder daarbij het hoe en wat uit te leggen.
Kijkgedrag bij rijopleider
Vraagt jou wie er in de auto achter jou achter het stuur zit en wat die bestuurder op dat moment aan het doen is. Bellen, een gesprek voeren met een passagier en of hij op jou let?
Vraagt jou wat je ziet in de spiegel(s). Of een voertuig achter jou dichterbij komt en zo ja, hoe snel. Hij vraagt jou naar volgafstand en naar het mogelijke plan van die bestuurder en hoe jij daarop bij voorbaat kunt anticiperen.
Omgang met ander verkeer bij rijinstructeur
Spreekt over het recht van voorrang en maakt daarbij geen onderscheid tussen voorrang verlenen en voor laten gaan, want het is allemaal hetzelfde.
Leert jou precies de aangegeven maximumsnelheid aan te houden.
Laat jou een wenk geven naar een voetganger die wil oversteken bij een zebrapad of op andere plaatsen voor mag.
Leert jou ezelsbruggetjes om verkeersregels te kunnen onthouden.
Leert jou dat je X meter voor een afslag richting moet aangeven.
Omgang met ander verkeer bij rijopleider
Spreekt over verplichtingen in het verkeer en benadrukt dat jij geen rechten hebt.
Leert jou op gevoel een snelheid te herkennen zonder steeds op het dashboard te hoeven kijken.
Moedigt jou aan je aan te passen aan de snelheid van het andere verkeer, ook als dat om een iets hogere snelheid vraagt, met handhaving van bepaalde limieten en marges.
Leert jou alleen een wenk te geven naar een voetganger die wil oversteken bij een zebrapad of op andere plaatsen waar deze voor mag, pas nádat je hebt gecontroleerd op mogelijke gevaren voor de voetganger bij het oversteken.
Leert jou geen ezelsbruggetjes om verkeersregels te onthouden mits ze voor 100% toepasbaar zijn.
Leert jou zodanig signalen geven dat elke andere weggebruiker tijdig jouw voornemen begrijpt en daarop kan anticiperen, maar hanteert daarbij wel maatstaven om verwarring te voorkomen.
Rijtaken / CBR bij rijinstructeur
Kent de Rijprocedure, houdt er vaak een eigen interpretatie op na en hanteert een te lage beoordelingsnormering.
Leidt jou op voor het CBR examen, voor wat de examinator tijdens het rijexamen van jou wil zien.
Leert jou rijden op herkenning door examenroutes te rijden en waarschuwt voor instinkers.
Adviseert geen Tussentijdse Toets, of raadt deze af.
Benoemt zijn slagingspercentage dat gelijk is aan of enkele procentpunten hoger ligt dan het gemiddelde van de examenkring (of het landelijk gemiddelde) als een hoog of zeer hoog percentage.
Woont niet of nauwelijks rijexamens bij en doet zelf weinig tot niets met de door de examinator benoemde aandachtspunten.
Legt de schuld van onvoldoende examens veelal bij het CBR en waarschuwt soms zijn kandidaten bij voorbaat al dat ‘bij deze examinator veel kandidaten zakken‘.
Rijtaken / CBR bij rijopleider
Kent de Rijprocedure als zijn broekzak, weet hoe deze te interpreteren en toe te passen en kent de beoordelingsnormering die het CBR hanteert.
Leidt jou op voor de toekomst, voor jouw taken ná het rijexamen, waarbij het afleggen van dat examen niet meer is dan een formaliteit.
Laat jou zelfstandigheidsopdrachten uitvoeren naar voor jou onbekende bestemmingen.
Oefent met jou de belangrijkste knelpunten in het examengebied, omdat je in iedere andere stad of omgeving in soortgelijke situaties kunt geraken, en neemt jou ook mee naar een vreemde grote stad om je daar nog meer complexe verkeerssituaties te laten ervaren.
Adviseert de Tussentijdse Toets en laat deze, indien mogelijk, afnemen in een andere examenplaats.
Beschouwt een slagingspercentage van 65-70% of meer pas als het minimaal te behalen en beschouwt een onvoldoende examenuitslag als een tekortkoming van zijn of haar eigen kant.
Rijdt waar mogelijk met alle rijexamens mee en projecteert iedere tip, op- of aanmerking van de examinator op al zijn overige leerlingen.
Kent de examinatoren, heeft daar een goede verstandhouding mee en heeft begrip voor de mens achter de examinator.
Een ervaren en volgroeide Rijopleider zal uiteraard nog veel meer verschillen kunnen benoemen.
En… weet je inmiddels het antwoord op die vraag? Wie…? Wie, o wie…?
Conclusie
Het vakgebied van rijopleidingen staat open voor iedereen en kent geen eisen wat betreft vooropleiding. De verschillen tussen een Rijinstructeur en Rijopleider kunnen enorm zijn en die verschillen hangen af van de mate waarin de Rijinstructeur is gegroeid naar het niveau van Rijopleider.
Eenmaal afgestudeerd start men als Rijinstructeur, maar zal het beginniveau afhankelijk zijn van het instituut waar men de opleiding heeft genoten, van de doorlopen stages en van het talent waarover men beschikt. De één zal zich snel kunnen ontwikkelen tot Rijopleider. Een ander zal zich nooit kunnen of willen ontwikkelen.
Iedereen die zichzelf openstelt voor ontwikkeling kan uitgroeien tot een volwaardig Rijopleider, een proces dat tijd en moeite kost en je niet uit boeken leert, maar door te doen, kritisch te zijn op jezelf en te luisteren naar wat de examinator vertelt.
Daarnaast zal de één besluiten meteen als kleine zelfstandige aan het werk te gaan en de ander zijn of haar eerste jaren willen doorbrengen bij een grotere rijschool om ervaring op de doen, te leren van collega’s en wellicht op enig moment besluiten alsnog die stap te maken naar zelfstandigheid en een eigen bedrijf willen opbouwen. Een autorijschool kan groeien, in omvang, waarbij je jezelf altijd moet afvragen of die groei voortkomt uit een grote hoeveelheid herexamens of uit aanwas van nieuwe enthousiaste leerlingen, die hun keuze hebben gemaakt op basis van het mooie rapportcijfer.
Een opleider dient om te beginnen in ieder geval intrinsiek gemotiveerd te zijn. Zowel bij het maken van de keuze voor het vak, maar bovenal bij het verlangen naar persoonlijke groei in het vak. Als die wens ontbreekt, zal groei altijd achterblijven. Groei vraagt om kennis en inzicht, het opnemen van noodzakelijke informatie en het verwerken ervan in de dagelijkse rijlessen, zoals het gebruik van kennis opgedaan bij elke uitslag van een toets of examen.
Daarnaast dient hij of zij het vertrouwen te hebben in de consument, de toekomstige leerlingen, en van hen verwachten dat zij dezelfde normen en waarden nastreven en bereid zijn om daar hard voor te willen werken.
Tot slot zal hij of zij moeten hopen dat diezelfde consument inziet dat voor niets de zon op gaat en hij liever 100% rijles dan 30% korting krijgt. Een korting die veelal is vervlogen bij het eerste herexamen.
Het niveau waarop een Rijopleider presteert uit zich in zijn of haar rapportcijfer bij het CBR.
De moraal
Het is aan jou, de leerling, te bepalen welk cijfer jij tenminste verwacht van degene die jou straks zal opleiden. Het is ook aan jou of je 500 euro extra wilt uitgeven aan een herexamen en de extra lessen.
Ben jij tevreden met een zesje of minder, of verlang je naar meer, in de hoop dat jij straks op eenzelfde niveau zult presteren?
Niet alleen onder druk tijdens het rijexamen, maar ook in de jaren daarna.
