Sterke verhalen op socials
Wanneer je rondneust in de verschillende groepen op Facebook, kom je wel eens grappige of bijzondere verhalen tegen. Het lijkt daarbij altijd om dezelfde persoon te gaan.
Ze voeren allemaal dezelfde achternaam: ‘Anoniem‘
De verhalen gaan dan vaak over het aantal examenpogingen dat de anonieme kandidaat nodig heeft gehad om het theoriecertificaat te behalen, waarbij de één de ander in aantallen lijkt te willen aftroeven. Er wordt gestrooid met aantallen waar de honden geen brood van lusten.
De oorzaken van de vele pogingen zullen we hier niet benoemen, dat hebben we al gedaan in voorgaande artikelen, dus als je daar meer over wilt lezen, blader dan door de artikelen, of gebruik de zoekfunctie hieronder.
Naast de sterke verhalen over theorie-examens, zijn er ook die gaan over rijexamens. Negen van de tien keer gaat het verhaal over een zoveelste poging waarbij soms nog een schermafdruk wordt geplaatst van het uitslagformulier, waarbij zorgvuldig de persoonlijke gegevens onleesbaar zijn gemaakt, maar de onvoldoende beoordeelde examenonderwerpen en de onderdelen wel worden getoond. Vaak bevat het verhaal een samenvatting van hetgeen de examenkandidaat heeft ervaren, maar ook wat hij of zij heeft onthouden, of beter gezegd, hetgeen indruk heeft gemaakt op de kandidaat.
Is de gezakte kandidaat dan verbaasd over de uitslag, omdat er voor het gevoel ‘goed werd gereden’, dan wordt vaak gezegd dat men slechts is gezakt op één enkele fout, of één enkel onderdeel, terwijl het uitslagformulier toch echt meerdere onderwerpen toont. De kandidaat zegt te zijn gezakt op bijvoorbeeld een bijzondere verrichting die niet goed is uitgevoerd, terwijl de kandidaat bij een voorgaand examen het gevoel had minder streng te worden beoordeeld. De opdracht was een halve draai uit te voeren, welke uiteindelijk werd uitgevoerd door middel van drie keer steken met als excuus dat ‘de weg te smal was‘.
Je kunt je in dit geval afvragen of de kandidaat de omkeeropdracht middels een halve draai wel heeft geoefend of begrijpt hoeveel ruimte daarvoor nodig is. Ruimte die je zelf moet opzoeken en in de meeste gevallen te vinden is op een kruispunt. Het feit dat de opdracht alleen kon worden uitgevoerd door middel van steken toont dan dan aan dat de kandidaat de opdracht niet goed heeft begrepen en/of niet goed beheerst (lees: te weinig heeft geoefend).
Het is dan bijzonder te lezen over de mening van de rijinstructeur, die aangaf dat de examinator ’te moeilijk was’.
Tegenwoordig lijkt een examinator, die een kandidaat moet toetsen op diens vaardigheden, geen al te moeilijke verkeerssituaties te mogen opzoeken of opdrachten te mogen geven, omdat de de kandidaat niet over de benodigde kwalificaties beschikt. De examenroute moet bij voorkeur zo gemakkelijk mogelijk zijn en het mag alleen een route zijn die de kandidaat vaak genoeg heeft gereden en van binnen en van buiten keren kennen. Er mogen geen ingewikkelde opdrachten worden gegeven en de examinator mag gemaakte fouten niet te streng beoordelen. Ondertussen roepen die instructeurs tijdens de rijlessen, wanneer een leerling een foutje maakt, dat ze daarop kunnen zakken.
Roepen dat een kandidaat op een bepaald gedrag ‘kan zakken‘, is niets meer dan bangmakerij. In plaats van een educatieve uitleg te geven over de gevaren van een bepaald gedrag en alleen maar roepen dat iemand ‘kan zakken’ toont het gebrek aan vakkennis.
Welke norm moet een examinator hanteren bij de beoordeling?
Wanneer een kandidaat een rijexamen gaat afleggen, wordt van hem of haar een bepaald ‘gewenst rijgedrag‘ verwacht. Hoe dat ‘meest wenselijke rijgedrag‘ moet zijn staat beschreven in de ‘Rijprocedure B‘ die jij kunt raadplegen bij het CBR. De Rijprocedure is ook in pdf beschikbaar, en je kunt hem via een goeie rijschool óók nog aanschaffen in boekvorm.
Het probleem met deze Rijprocedure -dat het handboek is voor de instructeur bij het opleiden van de leerling en tegelijkertijd het handvat voor de examinator bij de toetsing van de examenkandidaat- is dat veel instructeurs de normering (nog) niet kennen of vinden dat hun eigen norm de enige juiste is. Daarom zakken er meer kandidaten dan nodig is.
Terug naar die ‘moeilijke examinator‘…
Die ‘moeilijke examinator‘ is gewoon de examinator die toetst volgens de gestelde normen en niets meer van de kandidaat wil zien dan dat deze rijvaardigheid genoeg is om veilig aan het verkeer te kunnen deelnemen.
Herkansing
Het is de examinator die jou óók een tweede kans geeft om jezelf te bewijzen, wanneer jij steken laat vallen tijdens de examenrit. Die herkansing krijg jij door in dezelfde of een gelijkwaardige situatie te laten zien dat je dat onderdeel wel beheerst. Opnieuw invoegen, opnieuw een bepaald soort kruispunt of rotonde berijden of een derde bijzondere verrichting laten uitvoeren, omdat er zoveel goede elementen zaten in jouw rit, zijn een paar voorbeelden van herkansing die jij zou kunnen krijgen om jou aan het eind van de rit tóch te kunnen feliciteren.
Die herkansing gaat ongemerkt. De examinator zal jou niet vertellen dat je een herkansing gaat uitvoeren. Denk nu niet dat wanneer jij tweemaal eenzelfde situatie ziet dat jij bezig bent met een herkansing. Zo werkt het niet. Een rit kan bast tweemaal invoegen bevatten wat helemaal niets te maken hoeft te hebben met een herkansing. Doe jij gewoon je eigen ding en iedere uitvoering zoals het jou is geleerd. Ben je goed opgeleid, heb je een TTT gedaan en keihard gewerkt aan de adviezen, dan is een rijexamen niet meer dan een formaliteit, een rondje om de kerk om te laten zien dat je dat rijbewijs dubbel en dwars waard bent.
Toetsing
Die examinator moet de kandidaat toetsen op zeven onderdelen van verkeersdeelneming en daarbij zijn er dertien onderwerpen van beoordeling waarnaar wordt gekeken.
Die beoordeling gaat volgens de in de Rijprocedure omschreven AEX-factoren wanneer er moet niet alleen worden gekeken naar fouten, nalatigheden (dingen die jij vergeet of had moeten doen) of overtredingen van regels )zoals voorrangsfouten of snelheidsovertredingen) tijdens de examenrit.
Met die A, E en X worden bedoeld:
A: de aard
Met de aard wordt de concrete handeling of nalatigheid bedoeld.
E: de ernst
Met ernst wordt bedoeld de mate waarin bij de uitvoering van een handeling (of het niet voldoen aan een bepaalde verplichting) wordt afgeweken van het voorgeschreven gedrag.
En dan gaat het niet alleen over wát er daarbij daadwerkelijk aan gevaar of hinder voor anderen ontstond, maak óók over wat er had kunnen gebeuren.
X: het aantal malen
Bij het aantal malen is het van belang dat de betreffende handeling, in relatie tot het onderdeel, vaak of minder vaak in het examen aan de orde komt of kan komen.
Bij de beoordeling van gedrag worden tevens de eventueel bijkomende factoren als weg-, weer- en verkeersomstandigheden in overweging genomen.
Daarbij is het dus mogelijk dat afwijkend gedrag in bepaalde omstandigheden toch als acceptabel wordt beschouwd.
Voor de beoordeling van de rijvaardigheid is het totaalbeeld van het examen van belang. Er wordt dus óók gekeken naar de dingen die jij voldoende doet, goed doet, uitmuntend doet waarbij alle vaardigheden worden meegewogen. Maar het is niet zo dat jij oneindig jouw fouten kunt compenseren. Er zijn uiteraard grenzen waarbinnen jij moet blijven.
Jij bent uiteindelijk degene die het aantal vinkjes op de checklist bepaalt!
Vinkjes in positieve zin, maar ook in negatieve zin. De checklist waarbij alle examenonderwerpen uiteindelijk als voldoende moeten worden aangevinkt, gewoon omdat alle onderwerpen even belangrijk zijn.
Daarbij is het de opleider die de verantwoording draagt dat jij zoveel mogelijk positieve vinkjes kunt produceren. Hij (of zij) is degene die jou tot een niveau moet opleiden dat hoog genoeg ligt om dat positieve examenresultaat te behalen.
Bij jouw beoordeling staat voorál de vraag centraal of het verantwoord is jou zelfstandig aan het verkeer te laten deelnemen. De examinator zal dit nadrukkelijk bij zijn eindafweging betrekken. Hierbij zou je ook kunnen denken aan jouw oplossend vermogen, hoe jij jouw eigen fouten herstelt en in de rest van de rit laat zien dat het maar een klein incidentje betrof. Maar blijkt dat jij zelf niet eens je eigen fouten opmerkt of herkent en ze vaker maakt, meerdere steken naar andere weggebruikers uitdeelt en dat zelf niet eens in de gaten hebt, dan toont dat duidelijk jouw gebrek aan kennis, begrip en vaardigheden.
Maar hierbij is het wel mogelijk dat, hoewel één of misschien zelfs meerdere onderdelen niet op de juiste wijze zijn uitgevoerd, jouw algehele prestatie dusdanig is dat jij toch rijvaardig kan worden verklaard.
En zelfs met een ‘ingreep‘ kan het nog voorkomen dat je bent geslaagd.
Het is maar wat jij als examenkandidaat (en de examinator) verstaat onder een ‘ingreep‘ en om welke redenen die ingreep heeft plaatsgevonden. Het zou zomaar een preventieve ‘ingreep’ kunnen zijn geweest die niets te maken heeft met jouw rijvaardigheid. Het voelt bij jou misschien als een ‘ingreep‘, maar was niet zo bedoeld. Het is dus van belang je niet te laten misleiden tijdens een examenrit en wát er onderweg ook mocht gebeuren het hoofd koel te houden totdat je weer aan de tafel in de examenzaal zit. De moed opgeven is vragen om een onvoldoende uitslag en de moed opgeven als het een keer tegen zit wanneer jij straks je rijbewijs hebt is vragen om schade of letsel.
Een ingreep is overigens niet alleen een stuur- of remingreep. Een ingreep kan net zo goed een mondelinge opmerking zijn, zoals jou aansporen om meer snelheid te maken wanneer je het verkeer achter je hindert, of gevaarlijk oversteekt.
De hele beoordeling van een rijexamen gaat altijd over een totaalplaatje. Wat heb jij laten zien, wat ging er mis en in welke mate is dat verkeerd geweest? Het heeft alles bij elkaar opgeteld invloed op de weegschaal waar aan de ene kant de goede en aan de andere kant de mindere momenten liggen.
Naar welke kant slaat die weegschaal door?
Dat is bij de ene kandidaat overduidelijk als er te veel fouten worden gemaakt, bij de andere overduidelijk omdat hij de sterren van de hemel rijdt en bij heel veel anderen een grijs gebied waar die ene druppel net de emmer kan doen overlopen.
Dus het is niet een ‘moeilijke examinator’ die er de oorzaak van is waarom jij bent gezakt, maar het is het totaalplaatje, en vooral die ene druppel, of maar al te vaak die 10 druppels, die samen een golf vormen, die de emmer doet overlopen …
Het zijn de druppels die jij niet eens als druppels hebt ervaren, het zijn de steken die jij uitdeelt naar andere weggebruikers, die moeten reageren op jouw rommelige rijgedrag.
Het zijn de druppels die jouw rijinstructeur niet herkent als gedrag dat naar een hoger niveau moet.
Tot slot is er de Rijprocedure, waarin jij kunt opzoeken hoeveel kennis jouw rijinstructeur heeft van de hierboven genoemde Rijprocedure, en of hij die druppels in jouw emmer herkent.
