Wat is de Rijprocedure?

Deze serie artikelen is bedoeld om aankomende cursisten voor de rijopleiding B op weg te helpen onder het motto : “Hoe meer jij weet over de rijopleiding, hoe groter jouw kans van slagen is!”

Simpelweg gezegd, als jij wéét wat iedere rijopleider hoort te weten, dan ben je hem of haar altijd een stap voor en vlieg je door je rijopleiding heen! Het scheelt een hoop uitleg (lees: lestijd) als jij vooruitwerkt en vooraf weet wat jou te wachten staat.

Dus wat is nou precies de Rijprocedure?

De Rijprocedure is het handboek voor zowel de opleider en de examinator, waarin gedetailleerd staat beschreven hoe een kandidaat alle rijtaken of verkeerstaken zou moeten uitvoeren.

Het gaat hierbij om de bediening van het voertuig en het meest wenselijke gedrag bij de uitvoering van de verkeerstaken door de kandidaat. 

Daarom is de Rijprocedure eigenlijk óók een handboek voor de kandidaat, die op deze manier tijdens de rijopleiding kan meekijken naar datgene wat de opleider hem moet bijbrengen en waarop hij door de examinator tijdens een Tussentijdse Toets (TTT) of praktijkexamen wordt beoordeeld.

De Rijprocedure kun je online inzien op de website van CBR,  hier downloaden als pdf, maar je kunt de Rijprocedure ook bestellen in boekvorm, waarin nog veel meer extra nuttige informatie is toegevoegd.

Wordt in een aflevering van de Rijprocedure gesproken over ADAS of rijhulpsystemen, dan vind je hier het ADAS-woordenboek.

Wat er niet in de Rijprocedure staat beschreven, zijn de handelingsanalyses die jou stap voor stap vertellen hoe en in welke volgorde je bepaalde taken moet uitvoeren. De handelingsanalyses kun je eventueel opvragen aan je rijopleider of in boekvorm bestellen.

Waar mogelijk zullen we proberen in de artikelen handelingsanalyses bij de uitleg te betrekken, maar het zelf beschikken over een complete versie met alle handelingsanalyses heeft voor jou ook zo zijn voordelen.

Wat er óók in de Rijprocedure ontbreekt, maar wat voor de beoordeling van de uitvoering van de bediening en verkeerstaken eigenlijk wel het allerbelangrijkste item is, dat is de normering of waardering die bij die beoordeling wordt gehanteerd.

Omdat de Rijprocedure in de eerste plaats bestemd is voor de opleider en de examinator, hebben de samenstellers gekozen voor een beschrijving van het rijgedrag aan de hand van de examenonderdelen en de onderwerpen van beoordeling, die worden toegepast bij het CBR-praktijkexamen.

Een echte rijopleider kent niet alleen de Rijprocedure als zijn broekzak, hij kent óók de door het CBR gehanteerde normering op zijn duimpje.

Hij hanteert bij jouw opleiding zelfs een hoger niveau dan wat de examinator van jou vereist, zodat een paar kleine foutjes niet meteen fataal zijn voor de examenuitslag.

Jouw rijopleider rijdt mee bij iedere TTT en rijexamen (voor zover dit mogelijk is) en luistert bij de nabespreking aandachtig naar wat de examinator meldt over hetgeen er onderweg is waargenomen. De waardering die door de examinator aan die waarnemingen worden gekoppeld neemt de rijopleider mee in het vervolg van de rijopleiding van niet alleen de betreffende kandidaat, maar al zijn leerlingen.

Alleen op die manier kan worden gegarandeerd dat alle leerlingen op hetzelfde hoge niveau worden opgeleid en de kandidaat tijdens het rijexamen een veel hoger niveau toont dan de examinator vereist, waarmee de kans om, ondanks enkele kleine fouten, in één keer te slagen voor het rijexamen enorm wordt vergroot.

De landelijke slagingspercentages vertellen jou dat te veel rijinstructeurs onvoldoende kennis hebben van de Rijprocedure, over onvoldoende vakkennis beschikken om jou de vaardigheden op de juiste manier aan te leren, de normering van de uitvoering van de verkeerstaken tijdens de rijles niet op orde hebben en weinig tot niets doen met de feedback van de examinator.

De rijopleiders die wel hun kennis en vaardigheden op orde hebben vind je in de Rijschoolzoeker van het CBR.

Selecteer de gewenste woonplaats of examenplaats, kies het soort voertuig (categorie / auto), filter eventueel op automaat en sorteer van hoog naar laag.

De beste rijscholen staan dan bovenaan met hun gemiddelde examenscore erbij getoond. Die gemiddelde score geeft een vertekend beeld. Klik daarom op de naam van de rijschool en kijk naar de score voor de 1e rijexamens en hanteer voor een betrouwbaar beeld een minimum van 20 eerste rijexamens per jaar.

Maak je een keuze uit één van de hoog scorende opleiders, dan is de kans veel groter dat jij in één keer zal slagen voor het rijexamen en daarmee enorm kunt besparen op de uitgaven.

Voorbereidings- en Controlehandelingen | Voertuigcontrole

In deze aflevering van de Rijprocedure Uitgelegd bespreken we de Voorbereidings- en Controlehandelingen, ook wel Voertuigcontrole genoemd.

De voertuigcontrole is niet alleen een vast onderdeel van iedere TTT en rijexamen, maar hoort een vast onderdeel te zijn van iedere rit, dus ook iedere rijles. Het zijn tegelijkertijd de handelingen die jij als een basisprincipe en op de automatische piloot zou moeten uitvoeren vóórdat je vertrekt, óók wanneer je op stap gaat met je eigen auto!

Nu zul je niet bij iedere rit elk onderdeel van de voertuigcontrole uitvoeren, omdat je daarmee veel tijd verliest, maar het is wel van belang dat je de controles kent en wéét wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn wanneer je, door bijvoorbeeld nalatigheid, te maken krijgt met een falend controle-onderdeel. 

Gevolgen voor jou, maar óók voor je medeweggebruikers! Daarom zijn bepaalde onderdelen van de voertuigcontrole van dagelijks belang en andere vereisen een andere periodiek controle, zolang er maar sprake is van een regelmatige periodiek.

Beoordeling tijdens rijexamen

Veel kandidaten maken zich zorgen om de beoordeling van dit onderdeel, maar menigeen vergeet hierbij het hiervoor al genoemde belang van de voertuigcontrole en de technische staat waarin jouw auto behoort te verkeren.

Niet alleen gaat het om de lesauto, het gaat straks vooral om jouw eigen auto, die technisch tip-top in orde moet zijn, en dus tijdig onderhoud verlangt. Onderhoud door de garage, maar ook onderhoud en controle daarop door jou.

Het is de taak van de opleider om jou van dit belang te overtuigen en jou de nodige kennis bij te brengen. Jij zal dus tijdens het examen eigenlijk veel meer moeten weten van jouw auto, dan een examinator van jou verlangt.

Wat betreft dit examenonderdeel is het belangrijk te weten dat de voorbereidings- en controlehandelingen samen als één bijzondere verrichting worden aangemerkt. De beoordeling van de voorbereidings- en controlehandelingen is slechts aanvullend en nooit doorslaggevend. Daarom worden aan jou over dat onderwerp geen diepliggende of moeilijk te beantwoorden vragen gesteld.

Tijdens het rijexamen worden, naast het in-/uitstappen en de voorbereidings- en controlehandelingen, twee bijzondere verrichtingen getoetst.
Je kunt daarom de voorbereidings- en controlehandelingen beschouwen als een derde bijzondere verrichting.

Doel van het examenonderdeel

De doel van de voertuigcontrole is het vergroten van jouw zelfstandigheid, in relatie tot jouw voertuig. Het gaat erom dat jij enige bekendheid hebt met de aanwezigheid en het doel van enkele belangrijke voertuigonderdelen. Ook moet, zoals we je hiervoor al hebben verteld, bij jou het nut van bepaalde controles bekend zijn.

Er zullen geen andere onderdelen bij de voorbereiding- en controlehandelingen worden betrokken dan die welke in de Rijprocedure zijn opgenomen.

Onderwerpen bij de voertuigcontrole

Het is bij de voertuigcontrole de bedoeling is om:

• een korte controle buiten en in de auto uit te voeren
• basiskennis van het voertuig te hebben
• bekend te zijn met de functie van diverse bedieningsorganen, controlelampjes, meters, schakelaars en de plaats waar deze zich bevinden.

Je zult tijdens het bedienen blindelings alle bedieningsorganen moeten kunnen vinden, zonder dat je daarbij hoeft te zoeken en daardoor uit koerst raakt. Daarom is regelmatig gebruik en het zelf bedienen ervan van groot belang. Oefening baart kunst. Dus zit jouw rijinstructeur steeds met zijn vingers aan dingen die jij zelf zou moeten doen, wijs hem daar dan op.

Schakelt een opleider (of examinator) een hulpmiddel in, of regelt hij of zij dat naar een andere instelling, terwijl jij dat helemaal niet wilt. Dan doe jij je mond open en corrigeert dat waar nodig naar de door jou gewenste instelling.

Jij bent de kapitein op het schip en de passagiers zijn slechts de matrozen die de orders van de kapitein horen op te volgen.

Controle buiten de auto

Buiten de auto controleer je op:

• lekkages en eventuele bijzonderheden of afwijkende zaken onder het voertuig
• carrosserie, inclusief sensoren en camera’s (voldoende schoon en geen beschadigingen)
• verlichting (koplampen, achterlichten, remlichten, richtingaanwijzers en reflectoren)
• motor– en kofferruimte (goed gesloten)
• ramen, spiegels en ruitenwissers (schoon en geen beschadigingen)
• banden (juiste profiel en spanning, ventieldop aanwezig, geen beschadigingen, kenmerk zomer/winterbanden)
• oliepeil (niveau)
• remvloeistof (niveau)
• koelvloeistof (niveau)
• accu (aanwezigheid)
• ruitensproeiervloeistof (‘s winters met antivries)
• reservewiel of banden reparatie set (aanwezig, spanning en plaats).

Afwijkende zaken onder het voertuig: Aangevuld met het van belang te weten of er geen scherpe voorwerpen (glas  / spijker) voor de wielen waar je bij vertrek overheen zult rijden. Tot slot is het van belang te weten of jouw banden geen scherpe delen van de stoeprand raken of zullen raken en daarmee de wang van de band zouden kunnen beschadigen.

Voorts zou je zelfs nog op de hoogte moeten zijn van de stand van de voorwielen, zodat je vooraf al weet waar jouw auto bij het optrekken naartoe zal gaan. 

Welke vragen kun je verwachten?

Banden

De examinator stelt geen vragen over de samenstelling van banden of de daarin verwerkte materialen, etc.. 

Wel kan gevraagd worden naar de profieldiepte, het verschil tussen zomer- en winterbanden, het risico van beschadigingen aan de band of bijvoorbeeld waarom er een ventieldopje op het ventiel zit.

Tip: Mist er een ventieldopje, dan kan er mogelijk zand of vuil in het ventiel zijn gekomen. Het oppompen kan ervoor zorgen dat er vuil tussen het klepje van het ventiel blijft steken met tot gevolg dat de band (langzaam) druk zal verliezen. Je kunt dit heel eenvoudig voorkomen door eerst wat lucht uit de band te laten ontsnappen door met de punt van de autosleutel op de pin in het ventiel te drukken. Vuil zal dan met flinke kracht uit het ventiel worden geblazen. Is de bandenspanning te laag? Dan zou je je moeten afvragen wat daarvan de oorzaak zou kunnen zijn en de band onder verscherpt toezicht plaatsen. Vaker controleren dus en bij aanhoudend drukverlies ermee naar de specialist gaan.

Voorts zou kunnen worden gevraagd waar je snel de juiste bandenspanning kunt opzoeken.

Let op! Winterbanden zijn alleen winterbanden als zij zijn voorzien van het winterbandsymbool, het driehoekje (bergje) met de sneeuwvlok erin afgebeeld. Winterbanden zijn gemaakt van rubber dat bij lager temperaturen zachter blijft en zijn voorzien van een andere profielsoort die meer grip biedt in sneeuw. Zij hebben daarom een grotere minimale vereiste profieldiepte.

In dit artikel lees je meer over het belang van bandenspanning en het gevaar van het rijden met de verkeerde bandenspanning.

Ramen en spiegels

Geen vragen stellen over de samenstelling c.q. constructie van glas e.d.. 

Wel bijvoorbeeld naar eventueel gevaar of risico ingeval van breuk of andere beschadigingen. Ook kan de onwenselijkheid van zicht belemmerende voorwerpen in een vraag worden betrokken.

Let op! De voorruit van een auto is altijd gemaakt van gelaagd glas. Zijruiten zijn niet gelaagd. In geval van nood sla je met de reddingshamer daarom altijd de zijruit in. Door een raam van gelaagd glas kun je niet uit de auto ontsnappen. In dit artikel lees je meer over autoruiten.

Oliepeil

Geen vragen stellen over oliesoorten, de samenstelling daarvan, etc.. Ook niet de kandidaat verzoeken het oliepeil te controleren.

Wel moet de kandidaat kunnen aanwijzen door middel waarvan het oliepeil gecontroleerd kan worden en kunnen toelichten op welke wijze het oliepeil gecontroleerd kan worden.

Controleer het oliepeil wanneer de motor langere tijd(5-10 minuten) heeft stilgestaan. Daardoor geef je de olie die door de motor is gepompt de kans om terug te stromen naar de opvangbak onderin de motor. Voer je de controle te vroeg uit bestaat de kans dat je een verkeerde meting doet. Teveel bijvullen (een te hoog peil) is niet goed voor de motor, net zoals een te laag peil. De motorolie is bestemd om alle bewegende onderdelen in de motor te smeren. Onvoldoende smering leidt tot overmatige slijtage, dus tot dure reparaties.

Remvloeistof

Geen vragen stellen over doel en werking van remvloeistof of samenstelling daarvan. 

Wel moet de kandidaat het reservoir kunnen aanwijzen en moet hij kunnen uitleggen hoe de hoogte van de inhoud afgelezen kan worden. Ook naar de eventuele gevolgen van een te laag niveau kan worden gevraagd.

Een te laag niveau kan ervoor zorgen dat de remmen niet goed functioneren of zelfs weigeren. Ook maakt de koppelingspedaal gebruik van hetzelfde reservoir, als is die wel een gescheiden systeem.

Koelvloeistof en Ruitensproeiervloeistof

Idem als bij remvloeistof.

Bij een te laag niveau kun je in geval van een plotseling optredende situatie de voorruit niet goed schoonmaken waardoor gevaarlijke ernstige zichtbelemmering kan optreden. Bijvoorbeeld bij modder op de voorruit.

Accu

Het volstaat als de kandidaat kan aanwijzen waar deze zich bevindt.

Rijhulpsystemen

De examinator stelt geen vragen over technische/mechanische/softwarematige werking van rijhulpsystemen. Een examinator vraagt uit zichzelf niet naar systemen die ingrijpen in noodsituaties, bijvoorbeeld ESP, ABS en noodremsysteem. 

Wel kan gevraagd worden naar eventuele gevolgen voor de werking van rijhulpsystemen bij beschadigde of vervuilde camera’s en sensoren.

Let op! Door ontbrekende, vervuilde of beschadigde sensoren of camera’s kan een rijhulpsysteem mogelijk niet goed functioneren en zelfs te laat reageren in noodsituaties.

Lees ook onze artikelen over ADAS in de rijopleiding.

Controle in de auto

• controlelampjes die voor de veiligheid van belang zijn
• in- of uitgeschakeld zijn van de airbag (i.v.m. een kinderzitje)
• meters (brandstof, motortemperatuur, e.d.)
• aanwezigheid van rijhulpsystemen (directe invloed op het rijden).

Een juiste werking van:

• ruitenwisser(s)
• achterruitverwarming en voor- en zijruitontwaseming
• aanjager van ventilatie/verwarming en airco
• remmen (voldoende tegendruk op pedaal).

Een juiste afstelling van:

• bestuurdersstoel
• hoofdsteunen
• autogordel (lees ook dit artikel)
• stuur
• spiegels.

Tot slot

Vóór de start wordt gecontroleerd of de passagiers de gordel dragen, of alle deuren goed gesloten zijn, of de hoedenplank vrij is van losse voorwerpen en indien van toepassing of de auto is losgekoppeld van de laadpaal.

Het is vanzelfsprekend dat een autorit enige voorbereiding vraagt. De bestuurder weet welke (alternatieve) brandstof de auto nodig heeft om te rijden en weet ook hoe deze (alternatieve) brandstof aangevuld moet worden.

Als het een rit in of naar een onbekend gebied betreft, is het verstandig zich vooraf op de route te oriënteren (bijv. routekaart en/of verkeersinformatie, navigatiesysteem instellen) en te informeren naar eventueel andere verkeersregels bij een reis naar het buitenland.

Alhoewel wettelijk niet verplicht, is het toch wenselijk dat in de auto steeds aanwezig is:

• brandblusapparaat
• verbandtrommel
• reservemateriaal (lampjes e.d.)
• autokrik
• gevarendriehoek
• etc

Examenresultaten

Aangezien het onderdeel Voorbereidings- en Controlehandelingen slechts een aanvulling is op de bijzondere verrichtingen is dit niet opgenomen in de statistieken van de examenuitslagen.

Conclusie

Ondanks dat de Voorbereidings- en Controlehandelingen slechts een aanvulling zijn op de bijzondere verrichtingen en de kennis van zaken daardoor niet van doorslaggevend belang zijn, blijft het noodzakelijk voldoende kennis en begrip te hebben van het eigen voertuig.

De kennis en begrip is niet zozeer van belang voor het rijexamen, maar wel voor de verdere toekomst van de kandidaat en zijn voertuig, waarbij onvoldoende kennis en begrip, net zoals onvoldoende onderhoud en toezicht op de technische staat van de eigen auto kunnen leiden tot zeer hoge kosten voor reparaties die anders niet nodig zouden zijn geweest.

Daarnaast gaat het om het voorkomen van ongevallen, de eigen veiligheid en comfort, en de veiligheid van andere weggebruikers.